Eko, mogę ci zeskanować książkę "Z chemią przez fotografię jednobarwną"- kilkanaście stron (poza częścią teoretyczną) są tam receptury wszystkich popularnych wywoływaczy i utrwalaczy handlowych, kąpieli tonujących, itp. (Procesy kolorowe to inna bajka, nie mam o nich pojęcia - mówimy o czarno-białym)
Oto krótki przykład:
Typowy skład np. wywoływacza negatywowego W17 Hydrofen (Uniwersalny wyrównawczo-drobnoziarnisty) chyba najpopularniejszego w Polsce produkowanego do dziś:
siarczyn sodu bezwodny 50g
hydrochinon 3,5g
cytrynian sodu 10g
boraks 6g
fenidon 0,1g
bromek potasu 0,4
dopełnić wodą do 1dm3.
Czas wywoływania 6-12 minut w 20 stopniach C.
Następnie koreks z wywołanym filmem przepłukujemy wodą, i lejemy przerywacz - dawniej był to cholernie śmierdzący roztwór kwasu octowego pod nazwą Acidol. Wywoływanie ulega przerwaniu. Płuczemy koreks i lejemy utrwalacz. Typowy utrwalacz uniwersalny:
Utrwalacz kwaśny U1:
tiosiarczan sodu 250g (duża torebka
)
wodorosiarczyn sodu 25g (mniejsza torebka
)
woda do 1l
Utrwalacz szybki U2 (najpopularniejszy) :
tiosiarczan sodu 250g
wodorosiarczyn sodu 25g
chlorek amonu 30g
woda do 1l.
W zwykłym utrwalamy 12 minut, w szybkim 3. Następnie płuczemy film i suszymy. Przygotowujemy trzy kąpiele w kuwetach do wykonania odbitek. Naświetlamy papier w ciemni z powiększalnika i jedziemy. Ponieważ negatyw wyszedł mocno kontrastowy i chcemy to nieco złagodzić, użyjemy
wywoływacz miękko pracujący:
metol 4g
hydrochinon 1g
siarczyn sodu bezw. 25g
węglan sodu bezw. 35g
bromek potasu 1g
woda do 1dm3.
Wywołujemy na oko, około 45 sekund. Gdy uznamy, że obraz jest OK przerywamy w kąpieli octowej (20cm3 lodowatego, 980cm3 wody), i utrwalamy w utrwalaczu kwaśnym do papierów:
tiosiarczan sodu 200g
wodorosiarczyn sodu 20g
woda do 1l.
Typowe odczynniki fotograficzne to: hydrochinon, metol (siarczan p-aminofenolu), siarczyn sodu, fenidon, amidol (chlorowodorek 2,4-aminofenolu dawał miękką głęboką czerń), i wiele innych jak np. siarczan hydroksyloaminy. Utrwalacze bazują głównie na tiosiarczanie. Kąpiele wzmacniające, osłabiające (do "ratowania" nienajlepiej naświetlonych zdjęć) to na ogół nieorganika od związków miedzi po związki chromu, rtęci, i żelazocyjanki.
Oto dwie ciekawe receptury:
Wywoływacz negatywowy na wzór R-09 Rodinal: (Zarejestrowana nazwa Agfa: Rodinal) . Receptura jest minimalnie inna, gdyż rodinal jest opatentowany, ale to prawie to samo. Jest to doskonały wywoływacz akutancyjny (zaostrzający).
Roztwór A:
siarczan p-aminofenolu 10g
pirosiarczyn potasu 30g
woda do 100cm3
Roztwór B:
wodorotlenek potasu 20g
woda do 60cm3
Roztwór C:
bromek potasu 0,92g
benzenosulfonian sodu 0,04g
woda do 10cm3
Roztwór B należy wolno i stale mieszając dodać do r-ru A a następnie dolać roztwór C i uzupełnić wodą do 100cm3. Roztwór przechowuje się w ciemnym miejscu najlepiej w butelce harmonijkowej umożliwiającej usuwanie powietrza - wywoływacz w miarę stania na półce będzie czerniał. Wywoływacz stosuje się w rozcieńczeniu 1:40 do 1:200, w T=20*C. Przy rozcienczeniu 1:40 wołamy 9-18 minut, przy 1:60 1,5 raza dłużej, przy 1:80 2x dłużej, przy 1:100 3x, przy 1:150 4x, i przy 1:200 6x dłużej. W miarę rozcieńczania wywoływacz działa coraz bardziej akutancyjnie. W handlu rodinal występuje zawsze w postaci takiego koncentratu.
Wywoływacz pozytywowy normalny Ilford ID68-PQ
siarczyn sodu bezw. 85g
hydrochinon 5g
fenidon 0,13g
bromek potasu 1g
boraks 7g
kwas borowy 2g
woda do 1dm3
Wywoływacz negatywowy dający głęboką czerń
siarczyn sodu bezw. 6g
amidol 1g
bromek potasu 0,1g
woda do 1dm3.
Skrajnie nietrwały, przyrządzać bezpośrednio przed użyciem.
Wywoływacze specjalne:
Wywoływacz negatywowy ultraszybki (traktować jako ciekawostkę):
Roztwór A:
Pirokatechina 45,5g
siarczyn sodu bezw. 45,5g
woda do 455cm3
R-r B:
NaOH 27,3g
KBr 45,5g
woda do 455cm3
Roztwory zmieszać i dodać 90cm3 40% formaliny. W 30*C czas wywoływania 40 sekund. W 60*C czas wywoływania 4 sekundy. Przerywać w odrobinę chłodniejszym roztworze octanu sodu.
Wywoływacz portretowy negatywowy dający duże ziarno:
Roztwór A:
0,2% r-r azotanu 6-nitrobenzimidazolu 20cm3
chlorowodorek hydrazyny 1,6g
woda do 30cm3
Roztwór B:
metol 2,2g
siarczyn sodu bezw. 96g
hydrochinon 8,8g
węglan sodu bezw. 48g
bromek sodu 5g
woda do 1dm3
Przed użyciem zmieszać A i B. wołamy 16 minut w 20*C.
Receptury wszystkich wywoływaczy itp. produkcji dawnego krajowego Fotonu (obecnie kupiony przez czeską Fomę) sprzedawanych w zestawach, jak i większości starych Kodaków i Ilfordów są dobrze znane.
Jest też wiele innych dziwactw jak np. kąpiej tonująca z roztworem czerwonego selenu w siarczynie sodu... Warto uważać pracując z metolem, czystość "do celów fotogr." niewiele lepsza od technicznej, zanieczyszczenia powodują przykrą egzemę na rękach.
