<center>Kwas cytrynowy
Kwas 2-hydroksy-1,2,3-propanotrikarboksylowy
C6H8O7*H2O</center>
<center>
</center>
Postać: Ciało stałe (zazwyczaj w formie krzyształków, lub krystalicznego proszku)
Kolor: Bezbarwny
Zapach: Bez zapachu
Gęstość: 1,66 g/cm3 (tworzy krystaliczny monohydrat o gęstości 1,54 g/cm3, który oddaje wodę powyżej 135 °C)
Rozpuszczalność w wodzie: Bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie (150g/l)
Rozpuszczalność w innych rozpuszczalnikach: Bardzo dobrze rozpuszcza się w eterze, słabo w etanolu.
Temperatura topnienia: 153°C
Temperatura wrzenia: Rozkłada się
Temperatura rozkładu: 175°C
Palność: Niepalny
Toksyczność: Nietoksyczny. Bezpośredni kontakt z pyłem lub roztworem, może powodować podrażnienia oczu i skóry. Zaleca się stosowanie ochrony rąk, oczu, nosa i ust.
Higroskopijność: Lekko higroskopijny (kryształy rozpływają się w wilgotnym powietrzu)
Przechowywanie: Szczelne, zakręcane pojemniki (sprzedawany jest w torebkach papierowych, jednak zaleca się przesypanie go do innego, szczelnego pojemnika), temp. <30°C, wilgotność <70%.
Własne spostrzeżenia: Kwas cytrynowy (hydroksykwas trikarboksylowy) używany jest jako regulator kwasowości i przeciwutleniacz w przemyśle spożywczym (ma symbol E330). Sole kwasu cytrynowego (cytryniany) są stosowane jako leki przy niedoborze określonego metalu w organizmie. Kwas ten znajduje zastosowanie również jako środek do czyszczenia i polerowania stali nierdzewnej i innych metali, do produkcji żywic aldehydowych oraz nietoksycznych zmiękczaczy do tworzyw sztucznych.
Sole metali łatwo rozpuszczalnych w kwasach można otzrymać przez ugotowanie ich pyłu w roztworze nasyconym kwasu cytrynowego. W ten sposób można otrzymać np. żelazo piroforyczne.
Występuje w roślinach (w sporych ilościach w cytrynie - stąd nazwa zwyczajowa), organizmach ludzkich i zwierzęcych (potrzebny organizmowi w cyklu dostarczania energii z węglowodanów, spełnia ważną rolę w ich metabolizmie - jest ważnym produktem przejściowym w cyklu Krebsa). Otrzymuje się go przez fermentację cukrów za pomocą pewnych gatunków pleśni (Citromyces, kultury kropidlaka Aspergillus niger). Występuje jako bezwodny lub jednowodny. Ma kwaśny, cierpki smak, który szybko zanika nie pozostawiając posmaku. Jego pH w 1% roztworze wodnym wynosi 2,5; 5% roztworze wodnym 1,8 (zakres buforowania pH 2,5-6,5). Stabilizuje emulsję i zwiększa stabilność mikrobiologiczną serów topionych. Przeciwdziała przebarwieniem przetworów mięsnych. Dzięki zdolności kompleksowania z jonami metali Fe i Cu zapobiega reakcjom chemicznym i enzymatycznym powodującym zmiany barwy, stabilności lub wyglądu produktu np. zbrunatnieniu obieranych owoców i warzyw.
 | | |
| Sulik napisał(a): Zdolność tą stosuje się czasami w galwanotechnice, jeżeli po procesie miedziowania następuje długi czas do następnej obróbki - wtedy powierzchnię miedzi zabezpiecza się poprzez zanurzenie detalu w następującym roztworze: 5 % - kwas cytrynowy 5 % - kwas siarkowy(VI) woda Następnie taki detal umieszcza się w wodzie dejonizowanej. Proces ten zapobiega utlenianiu się metali. | |
| | |
Typowe dawki: Napoje bezalkoholowe <0,4%; cukierki <0,5%; dżemy <0,3%; galaretki żelatynowe <2, 5%; sery topione <3,4%.
Kwas cytrynowy nie jest szkodliwy dla środowiska. Ulega bardzo łatwej biodegradacji (ok. 5 dni).
Wzór strukturalny kwasu cytrynowego:
<center>
</center>
Wzór półstrukturalny kwasu cytrynowego:
<center>HOOC-CH2-C(OH)(COOH)-CH2-COOH</center>
- Dysocjacja jonowa kwasu cytrynowego:
C6H8O7=H+ + C6H7O7-
C6H7O7- = H+ + C6H6O7-2
C6H6O7-2 = H+ + C6H5O7-3
Kwas cytrynowy ogrzewany poniżej temperatury topnienia ulega rozkładowi do bezwodnika kwasu itakonowego w myśl reakcji:
<center>
</center>
Wykrywanie kwasu cytrynowego:
Aby przeprowadzić poniższe reakcje należy sporządzić roztwór kwasu (5 g kwasu rozpuszczamy w 10-15 ml wody).
- Próba z odczynnikiem Denigesa (zakwaszony roztwór azotanu rtęci (II)): do 3 ml r-ru badanego dodać 3-5 kropli odczynnika Denigesa, ogrzać do wrzenia i dodać 2-3 krople rozcieńczonego r-ru KMnO4, strąca się brunatny osad MnO2, która usuwa się przez dodatek, na jego miejscu pojawia się biały kłaczkowaty osad cytrynianowego związku kompleksowego rtęci. Pracować w rękawicach ochronnych, odpady należy zebrać do pojemnika na związki rtęci i przekazać do utylizacji.
- Próba z wodą wapienną: do 1 ml roztworu kwasu dodać wody wapiennej aż do uzyskania odczynu zasadowego i ogrzać do wrzenia, po ostudzeniu strąca się biały osad cytrynianu wapnia.
- Próba z KMnO4 i bromem: do 3 ml roztworu kwasu dodać 3-5 kropel rozcieńczonego r-ru KmnO4 i probówkę umieścić w łaźni wodnej o temperaturze 30*C, mieszanina przybiera barwę malinową, dodajemy 5 ml 10% H2SO4 i po kropli roztworu szczawianu amonu aż do odbarwienia, następnie dodajemy kilka kropel wody bromowej, zawartość probówki mętnieje i pojawia się ostry i niemiły zapach.
- Próba UV: 2-3 krople roztworu roboczego odparować w parowniczce do sucha, dodać 5 kropli chlorku tionylu, parowniczkę ogrzewać do odparowania nadmiaru odczynnika, dodać 0,4 ml 25% wody amoniakalnej i odparowywać aż mieszanina będzie mieć objętość nie większą niż 3 krople, następnie dodać 0,3 ml H2SO4 i ogrzewać do pojawienia się białych dymów (SO2). Parowniczkę studzimy, dodajemy awody amoniakalnej do uzyskania odczynu zasadowego, przelewamy do probówki i oglądamy jej zawartość w świetle lampy kwarcowej lub UV, w przypadku obecności kwasu cytrynowego próbka świeci na niebiesko (fluorescencja).
<center>______________________________________________________</center>
Metody identyfikacji kwasu cytrynowego zostały opracowane przy pomocy książki Drugi bazar chemiczny Stefana Sękowskiego, WsiP 1987.