<center>NITROPRUSYDEK SODU DWUWODNY
pentacyjanonitrozylożelazian(II) disodu dihydrat
Na₂Fe(CN)₅NO . 2H₂O


</center>


- Postać: ciało stałe, krystaliczne
- Kolor: czerwony
- Zapach: bez zapachu
- Gęstość: 1,71 g/cm³ (20 °C)
- Rozpuszczalność w wodzie: 400 g/l (20 °C)
- Rozpuszczalność w innych rozpuszczalnikach:
- Temperatura topnienia:
- Temperatura wrzenia:
- Temperatura rozkładu:
- Palność: praktycznie niepalny, choć pyły mogą być wybuchowe
- Toksyczność: przy spożyciu i wdychaniu może wystąpić spadek ciśnienia krwi, uszkodzenie mięśnia sercowego, zapaść. Wdychanie powoduje podrażnienia układu oddechowego i objawy ogólnego zatrucia. W przypadku połknięcia, oprócz wymienionych już objawów, pojawia się ból głowy, zaczerwienienie skóry, wymioty i mdłości, kolka, biegunka, osłabienie napięcia mięśni, zawroty głowy, spadek ciśnienia krwi, cyjanozę (sinienie skóry wywołane dużą ilością odtlenionej krwi, sinica), drgawki, śpiączka, paraliż układu oddechowego, a na skutek zatrzymania krążenia również śmierć. W kontakcie ze skóra wywołuje podrażnienie, zaczerwienienie i ból; związek absorbuje się przez skórę.
więcej informacji we "Własnych spostrzeżeniach". LDL0 (doustnie szczury): 20 mg/kg
- Higroskopijność:
- Przechowywanie: szczelne opakowania, suche dobrze wentylowane pomieszczenie, w temp. pokojowej (zalecane + 15 do + 25 °C)

Własne spostrzeżenia: unikać pracy z kwasami.
Nitroprusydek sodu (SNP) stosowany jest w analizie organicznej do wykrywania siarki: do odrobiny przesączu, uzyskanego w procesie mineralizacji, dodaje się kilka kropel świeżo przygotowanego wodnego roztworu nitroprusydku sodu (0,1 %). Pojawienie się nietrwałego, purpurowego zabarwienia wskazuje na obecność siarki w analizowanym związku:

Na₂S + Na₂Fe(CN)₅NO -> Na₄Fe(CN)₅NOS

Drugim zastosowanie jest wykrywanie amin alifatycznych I-rzędowych w reakcji Riminiego. Z acetonem i nitroprusydkiem sodu aminy alifat. I rzędu tworzą czerwonofioletowe połączenia o nie do końca poznanej strukturze. Odrobinę badanego związku rozpuszcza się lub zawiesza w odrobinie wody, dodaje ok. 1 ml acetonu i kilka kropelek wodnego 1 % r-ru nitroprusydku. Po ok. 2 minutach pojawia się czerwonofioletowe zabarwienie, świadczące o obecności aminy alifatycznej I rzedu.

Z kolei w reakcji Simona, z użyciem nitroprusydku sodu i aldehydu octowego, wykrywa się aminy alifatyczne II rzędu. Powstaja barwne produkty, również nie do końca poznan jest ich struktura. odrobinę badanej substancji zawiesza się bądx rozpuszcza w 3 ml wody, po czym dodaje 1 ml acetaldehydu (aldehydu octowego) kilka kropelek 1 5, świeżo przygotowanego r-ru nitroprusydku sodu oraz kilka kropelek 2 % wodnego r-ru węglanu sodu.W obecności II-rzędowych amin alifatycznych powstają w ciągu ok. 5 minut niebieskie lub fioletowe zabarwienie, przechodzace przez niebieskozielone w zielonożłte.

Nitroprusydek sodowy jest szeroko stosowany w oddziałach intensywnej opieki medycznej, szczególnie chętnie do terapii ciężko chorych pacjentów z nadciśnieniem tętniczym krwi, jako lek hipotensyjny (obniżający ciśnienie krwi). Nitroprusydek sodu stosuje się przede wszystkim w stanach nagłych, a także w celu wywołania kontrolowanego podciśnienia podczas zabiegów operacyjnych. Mimo że do leczenia wprowadzono nowe grupy leków hipotensyjnych, SNP nadal zajmuje wysoką pozycję wśród leków doraźnie obniżających ciśnienie tętnicze. Z uwagi na możliwość zatrucia cyjankami uważa się, że krótkotrwałe stosowanie leku (do 48 godzin) jest bezpieczne W trakcie podawania leku, na skutek jego kontaktu z erytrocytami, zawarta w nich hemoglobina ulega przemianie do cyjanmethemoglobiny, natomiast do osocza uwalniane są jony cyjankowe, w ilości zagrażającej zdrowiu i życiu pacjentów. Cząsteczka nitroprusydku sodowego zawiera pięć grup CN (jonów cyjankogennych, cyjankowych). większość wolnych jonów cyjankowych jest metabolizowana w wątrobie i w nerkach do tiocyjanków. Po dłuższym stosowaniu leku może dojść do kumulacji tiocyjanków, które są przyczyną wielu działań niepożądanych. Aby tego uniknąć, nie należy stosować leku dłużej niż 48 godzin. W przypadku działań toksycznych należy natychmiast odstawić lek. Zatrucia wywołane SNP można leczyć: tlenem, tiosiarczanem sodowym i związkami methemoglobinotwórczymi. Najbardziej skuteczną odtrutką jest jednak hydroksykobalamina, gdyż wiąże cyjanki z erytrocytów oraz z osocza, hamuje ich przechodzenie do tkanek, a tym samym spowalnia efekty toksyczne. Część jonów cyjankowych łączy się z tiosiarczanem sodowym tworząc tiocyjaniany (rodanki), eliminowane następnie przez nerki. Reakcja katalizowana jest przez enzymy wątrobowe zwane rodanazami. Zdrowa wątroba może eliminować cyjanki powstałe z nitroprusydku sodowego podczas jego infuzji w dawce poniżej 2 ug/kg/min.
Po przekroczeniu powyższej dawki, jony cyjankowe działają głównie na kompleks oksydazy cytochromowej. Przy czym jon cyjankowy przyłącza się do trójwartościowego żelaza tej oksydazy, blokując przez to dalszą fosforylację oksydacyjną w łańcuchu oddechowym.
Inne metabolity nitroprusydku sodowego mogą utleniać Fe hemoglobiny na trzeci stopień wartościowości, powodując tworzenie methemoglobiny.
Infuzja nitroprusydku sodowego w dawce powyżej 4 ug/kg/min. może, w niesprzyjających okolicznościach, spowodować zatrucie cyjankami po ok. 5 - 10 godzinach ciągłej infuzji.
Ostre zatrucie cyjankami manifestuje się różnorodnymi objawami klinicznymi. Najczęściej występują: zawroty i bóle głowy, osłabienie, tachykardia (częstoskurcz, przyspieszenie akcji serca powyżej 120 uderzeń na minutę).W cięższych zatruciach dochodzi do bezdechu, drgawek i kwasicy mleczanowej.
Kwasica mleczanowa oraz żylna hyperoksemia może być niełatwa do wykrycia przez pierwsze godziny ostrego zatrucia cyjankami spowodowanym nitroprusydkiem sodowym. Chorzy z niewydolnością nerek są dodatkowo narażeni na zatrucia rodankami, które kumulując się w organizmie powodują zaburzenia ilościowe i jakościowe świadomości, hyperrefleksja (zwiekszona "odblaskowośc" oczu), drgawki , a nawet zgon chorego.

CAS No.: 13755-38-9
masa cząsteczkowa: 297,95
inne nazwy: di-Sodu pentacyjanonitrozyl żelaza (II) di hydrat, di-Sodu nitrozylopentacyjan żelaza (II) di hydrat
pH: około 5 (50 g/l H2O, 20 °C)
Ciężar nasypowy: około 1000 kg/m3


wzór strukturalny:

<center></center>