Jak w temacie. Niewielką ilość jodu umieściłem w probówce, zadałem 65% HNO3 i podgrzałem. Roztwór przybrał ciemnoczerwoną barwę. Z początku myślałem, że reakcja przebiegnie w ten sposób:
I2 + 10HNO3 --> 2HIO3 + 10NO2 + 4H2O,
jednakże nie widać NO2. Dodam jeszcze, że otrzymana ciecz gwałtownie reaguje z etanolem. Jakie dokładnie reakcje mogły zajść w tym środowisku?

Może zamiast NO2 powstał NO
A czerwone zabarwienie może pochodzić od częściowego rozpuszczenia jodu w wodzie z dodatkiem IO3^- Coś jak w płynie Lugola tylko tam występują ugrupowania I2*I-

[sorry że post pod postem, proszę o scalenie ]

Z EtOH reagują resztki kwasu azotowego pozostałe po reakcji

Sam HNO3 nie reaguje mi z etanolem. Po za tym, po dodaniu etanolu do roztworu u góry tworzy się osobna faza barwy zółtej i wydziela się bezbarwny gaz.

HNO3 reaguje z etanolem!! Fakt, nie od razu jest to widoczne, ponieważ w fazie początkowej reakcja przebiega z bardzo małą szybkością. Dopiero, gdy wytworzy się wystarczająca ilość tlenków azotu, katalizujących reakcję, ta gwałtownie przyspiesza. Jest to więc proces autokatalityczny. W praktyce gdy zmieszasz HNO3 i EtOH nic się nie dzieje a po jakiś 10 minutach wszystko wylatuje w powietrze.
To była tak mała dygresja ku przestrodze
Warstwa barwy żółtej tworzy się ponieważ cząsteczki jodu lepiej rozpuszczają się w alkoholu niż w wodzie. Jod w roztw. alkoholowym ma właśnie barwę żółtą lub w większych stężeniach brunatną.